Συναγερμός στην Ευρώπη: Φονική ζωονόσος πλήττει πτηνά και απειλεί με έξαρση στον άνθρωπο

Μια νέα εκτενής επιστημονική ανασκόπηση, που δημοσιεύτηκε στο έγκριτο περιοδικό Animal Diseases, φέρνει στο φως μια ύπουλη και λιγότερο γνωστή ζωονόσο, η οποία απειλεί τη βιομηχανία των πουλερικών αλλά και τη δημόσια υγεία: την εντερική σπειροχαίτωση των πτηνών (Avian Intestinal Spirochaetosis – AIS).

Η μελέτη συγκεντρώνει και αναλύει στοιχεία από σχεδόν 100 επιστημονικές δημοσιεύσεις, προκειμένου να αποσαφηνίσει τους μηχανισμούς της νόσου, τις διαδρομές μετάδοσης, τις διαγνωστικές μεθόδους και τις δυνατότητες θεραπείας. Αν και η ασθένεια πλήττει κυρίως τις ωοτόκες και αναπαραγωγικές όρνιθες, οι επιπτώσεις της δεν περιορίζονται στις πτηνοτροφικές μονάδες. Οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου και για πιθανή διασπορά στον άνθρωπο μέσω της τροφικής αλυσίδας.

Τι είναι η εντερική σπειροχαίτωση

Η AIS προκαλείται από βακτήρια του γένους Brachyspira, με πιο επικίνδυνους εκπροσώπους τα B. pilosicoli, B. intermedia και B. alvinipulli. Πρόκειται για χρόνια βακτηριακή λοίμωξη, η οποία προκαλεί έντονες γαστρεντερικές διαταραχές στα πτηνά, όπως παρατεταμένη διάρροια, μειωμένη απορρόφηση θρεπτικών συστατικών, καθυστέρηση στην ωοτοκία, κακή ποιότητα αυγών και γενικότερη πτώση της παραγωγικότητας.

Μόνο στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι οικονομικές απώλειες από την ασθένεια εκτιμάται ότι ξεπερνούν τα 18 εκατομμύρια λίρες ετησίως, αριθμός που καταδεικνύει την ένταση του προβλήματος σε ένα ανεπτυγμένο σύστημα παραγωγής.

Πώς μεταδίδεται – Γιατί μας αφορά όλους

Η μετάδοση γίνεται τόσο άμεσα, από μολυσμένα σε υγιή πτηνά, όσο και έμμεσα, μέσω φορέων όπως άγρια πτηνά, τρωκτικά, ακόμα και μολυσμένες επιφάνειες ή απορρίμματα. Η βιομηχανική εκτροφή και η υψηλή συγκέντρωση ζώων σε περιορισμένους χώρους διευκολύνει σημαντικά την εξάπλωση, ενώ οι περιβαλλοντικές συνθήκες (υγρασία, κακή απολύμανση) ενισχύουν τη διασπορά.

Αυτό όμως που προκαλεί τη μεγαλύτερη ανησυχία είναι ο δυνητικός κίνδυνος για τον άνθρωπο. Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι η στενή επαφή με μολυσμένα πουλερικά ή η κατανάλωση υποθερμικά επεξεργασμένου κρέατος μπορεί να οδηγήσει σε λοιμώξεις του παχέος εντέρου.

Συμπτώματα όπως επίμονη διάρροια, κοιλιακοί πόνοι, απώλεια βάρους, ακόμη και αιμορραγία από τον ορθό, μπορεί να υποδηλώνουν λοίμωξη από Brachyspira pilosicoli – έναν μικροοργανισμό που έχει συσχετιστεί και με σοβαρές περιπτώσεις ελκώδους κολίτιδας ή διηθητικής σπειροχαίτωσης.

Η σιωπηρή επιδημία και η πρόκληση της διάγνωσης

Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι οι ανθρώπινες λοιμώξεις συχνά είναι ασυμπτωματικές, γεγονός που καθιστά τη νόσο δύσκολα ανιχνεύσιμη, ειδικά σε άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό, ηλικιωμένους ή όσους ζουν σε συνθήκες φτώχειας και ανεπαρκούς υγιεινής.

Η διάγνωση της AIS βασίζεται σε παραδοσιακές μικροβιολογικές εξετάσεις αλλά και σε σύγχρονες μεθόδους μοριακής βιολογίας, όπως η PCR και η γονιδιωματική αλληλούχιση. Ωστόσο, η ανάγκη για έγκαιρη και μαζική ανίχνευση είναι επιτακτική, ειδικά σε μεγάλες πτηνοτροφικές μονάδες ή σε χώρους συσκευασίας προϊόντων ζωικής προέλευσης.

Δεν υπάρχει εμβόλιο – Οι θεραπείες αποδυναμώνονται

Μέχρι σήμερα, δεν υπάρχει εγκεκριμένο εμβόλιο για την αντιμετώπιση της εντερικής σπειροχαίτωσης. Οι υπάρχουσες αντιβιοτικές θεραπείες παρουσιάζουν μειωμένη αποτελεσματικότητα, καθώς τα στελέχη Brachyspira δείχνουν αυξανόμενη αντοχή. Επιπλέον, η νομοθετική πίεση για περιορισμό της χρήσης αντιβιοτικών στα ζώα παραγωγής (λόγω ανησυχιών για μικροβιακή αντοχή στον άνθρωπο) καθιστά ακόμα πιο δύσκολη την καταπολέμηση της ασθένειας.

Η επιστημονική κοινότητα αναζητά εναλλακτικές στρατηγικές: προβιοτικά, φυτοθεραπεία, τροποποιήσεις στη διατροφή των πτηνών, νέες βιοτεχνολογικές παρεμβάσεις. Όμως όλα βρίσκονται ακόμη σε πειραματικό στάδιο.

Η εντερική σπειροχαίτωση μπορεί να μην βρίσκεται ακόμα στα πρωτοσέλιδα, αλλά η δυναμική της επέκτασης – και η δυνητική απειλή για την ανθρώπινη υγεία , την καθιστούν έναν αόρατο εχθρό που χρειάζεται άμεση διεθνή προσοχή